Buyuk imparatora ogutler

'Dunyanin Aksami', Michael Scott'un ogrencisi Imparator 2. Friedrich'e yonelik olarak tasarladigi felsefe, tarih ve din konularindaki derslerin, kurgusal dokuya basariyla yerlestirildigi bir ortacag romani Singapurlu yazar Allan Massie'nin Dunyanin Aksami-Karanlik Caglara Ait Sovalyelik Efsanesi adli kitabi, Hacli Seferleri tarihinin en onemli isimlerinden, Imparator 2. Friedrich'in ogretmeni Michael Scott'un kurgusal yaratimina dayanir. 1204 yilinda gelecegin imparatorunun ogretmenligi gorevini ustlenen ve Friedrich'in katolik Hiristiyanlarin tepkiyle karsilayacagi fikirlerin yaraticilarindan birisi kabul edilen Scott'un, Paris Biblioth�que Nationale'de yer alan el yazmalarinin 1938 yilinda cikarilan kopyalarina tesadufen ulasan Massie, yogun is trafigine ragmen boylesi bir firsati tepmeyecek, yapitin ortacag Latincesinden cevirisine baslayacaktir. Dunyanin Aksami'ni bir butun olarak, roman, masal, mit, hik�ye, tarih veya din gibi herhangi bir disiplinin sinirlari icinde ele almak pek mumkun gozukmuyor.... Kitabin kurgusal yonu, kahramanimiz Marcus'un mucizevi dogumuyla baslar. Marcus, anne tarafindan Marcus Aurelius ve Milano Piskoposu Ambrosius'a, baba tarafindan ise Marcus Antonius'a dek uzanan bir asalet zincirinin parcasidir. Boylesine yuksek bir soydan gelen delikanlinin isminin, cok gecmeden duyulmasi neredeyse kacinilmazdir ve cok gecmeden buyuk sinavlar itibariyle bu asaletini ispatlamak zorunda kalacagi bir gelecege atilir. Marcus baslangicta Roma Imparatorlugu'nun elcisi olarak ciktigi Barbar Kral Alaric'in dostlugunu kazanacak, sadakat ve durustluk gibi icsel catismalarinin esliginde, Roma Imparatoru'nu tahtindan etmek uzere harekete gecmis orduya katilacaktir. Burada tanistigi bir din adaminin Kutsal Kase tutkusuyla, kahramanimizin macerasi bambaska bir boyuta suruklenir. Cok gecmeden komunal yasamin essiz hazzini duyumsayan, buna karsin 'kadinin kotulugunun' ana tema olarak islendigi yeni macerasindan edindigi dostlarla Constantinopolis'e suruklenen, burada kole olarak satilan ve kendisini satin alan bilgenin kiziyla yaptigi evliligin yeni dayatilariyla Marcus, surekli bir sinava tabi tutulan, asil ruhlu bir sovalyenin, gercege uyamayacak saf ornegi gibidir. Imparator Friedrich, tarihsel bir kisilik olarak ilgi cekicidir. Ozellikle Hiristiyan perspektifinden sapkin kabul edilen fikirlerinin Dunyanin Aksami ile aciga cikan kokenlerini inceleyebilmek, kitabi ve konuyu daha da ilginc bir hale getirir. Henuz ilk bolumde anlaticinin, Hiristiyanligi asan ve Manici olarak adlandirabilecegimiz bir dualizm vurgusu yaptigi gorulur. Bu vurgu, ilerleyen bolumlerde ozellikle Kilise ve Papalik karsiti saptamalarla devam eder. Alaric'in Isa'nin dunyevi niteligini reddeden inanc sistematigine yonelik 'sempatik' tutumuyla guclenen bu ideolojik tutum, yapitin ilerleyen bolumlerinde dunyanin isik ve aydinlik olarak ikiye bolundugune dair, Zerdust ve Mani ogretisinin acilimiyla daha net bicimde dile getirilir. Isa'nin carmihta gerildigini iddia eden Kilise ogretisinin elestirisi boylece daha guclu bir sekilde yapilmis olur. Bir ileri adimda yazarimiz, kiliseye iliskin politikalarin cirit attigi alani bir lagima benzetir. Friedrich'in sahsinda zaman zaman tarihsel olarak aciga cikacak bu ogretilerde, ozellikle Marcus'un hemen her macerasinda yaninda goturdugu Yunan ve Romali dini ve tarihi figurlere ithaf ve hayranlik hesaba katildiginda, Scott'un etkisini hissetmek hic de guc degildir. Gul-Hac ve tapinak Scott'un dersleri, 13. yuzyil Hiristiyan Avrupasi'nin zihnini mesgul eden 4. Hacli Seferi'nin hedefinden saparak Istanbul'u yagmalama eylemine donusmesi veya Fransa'nin Guney'inden yasamakta olan Catharlara karsi duzenlenen Hacli Seferleri gibi, cok sayida olay icerir. Buna ek olarak, ozellikle Kutsal Kase, sovalyelik ruhu, Kilise'nin konumu, Isa ve Hiristiyanlik inanc sistematigi, din adamlarinin savasa katilmasi ve Hiristiyanlik ici catismalar gibi cok sayida teorik tartismanin da yapitta itinayla ele alindigini saptamak mumkundur. Bununla birlikte Scott'un yapitindaki bu tartismalar, ozellikle kitabin zaman icindeki iki editoru, ki birisi 14. yuzyilda dagitilan Tapinak Sovalyeleri Tarikati Biraderi, digeri de Gul-Hac bilgesi oldugu iddiasindadir, tarafindan da tartisilir. Bu tartismalarda, her iki grubun temsilcilerinin, bir digerine yonelik tarihsel rahatsizliklari da yer yer aciga cikar. Ornegin, Hacli Seferleri sirasinda Friedrich ile catismaktan bir an olsun geri kalmamis Tapinakcilar'a ait oldugu iddiasindaki biraderin, Scott'u yer yer agir elestirilere tuttugu gorulur. Bununla birlikte, soz konusu yorumlarda az da olsa, Tapinak Sovalyeleri tarihiyle ilgili bilgilere rastlamak mumkun. Dunyanin Aksami, Plutarchos ya da Tacitus'ta da takip edegeldigimiz Antik Cag tarih yazin geleneginin, sade uslubunu tasiyor. Bununla birlikte gerek Marcus'un gercege aykiri safligi ve yolunu kesen Yesil Sovalye ile savasimi, kendisini sehvetle arzulayan bir kadin tarafindan buyulenerek aklini yitirmesi gibi maceralarin islenis tarzi itibariyle Sir Thomas Malory'nin 'Arhur'un Olumu'nu' hatirlattigini soylemek mumkun. Gunumuz okuru icin kolay okunur bir butun niteligi tasiyan Dunyanin Aksami, donemsel-dini-tarihi problemlere yonelik tartismalari iceriyor. Bu da donem sorunlari ve kosullarina ilgi duyan okuyucu icin onemli bir bilgi potansiyeli anlamina geliyor